Діалог на культурно-освітянську тему

O.P. Ty zhaduvala za Tarkovskych i Tobilevycziv. Ja cju istoriju znaju, bo szukajuczy material do tych zhe prymitok pro Tobilevycziv (до листів Крушельницьких), natrapyv na neji. Tak, kultura javljaje soboju cilyj svit z usima joho tajnamy i nevypuklyvymy storonamy. Ale jakszczo namahatys pryhljaduvatys do neji, to vona staje dovirlyvoju i dozvoljaje triszky zanurytys v ti tajny. Treba lysz prahnuty cjoho. Ale czasom czysta vypadkovist i "lubo-pytstvo" stajut tym kluczykom do jiji piznannja.
Ja czytaju pro dyviziju Wiking. Ce taka, de buly ochotnicy vid riznych narodiv (Norvezciv, Finiv, Danciv, Holandciv, Walijciv i bahato szcze koho). Zvyczajno, czerez nevelykyj czas propahandastskyj pyl z nych vyvitryvsja. Zaneslo tych dobrovolciv azh pid peredkavkazki stepy. I ot odyn z nych pysze: Jak buly v Ukrajini, to baczyly tam zatyszni sela, zoloti pszenyczni polja, pomidoramy ob'jidalys, skilky vlize, nabyralys snahy. A jak vyjszly z Ukrajiny, to rozkynuvsja poperedu holyj step, zhara, pyljuka, bezvoddja, a potim szcze j cholod i holod. Napysano tak, szczo kynulos v oczi zaczaruvannja naszym krajem. Pravda, skilky zh kryvdy ti i ti zajdy jomu zavdaly.
N.V. Ty, czy my, zaczipajemo tu z' samu temu, jaku vyklav Beauvois. Bahato neukrajins'koji dribnoji szljahty daly nam proszarok intelihenciji. Slava jim i szana. A tym, szczo dobre najidalys' i vojuvaly na naszyh zemljah, to haj jim hrec'. Ta z'taky szljahta, szczo mala velyczezni statky, ukrajins'koho ljudu niby i ne pomiczla, jak i ti wikingy. I v tomu z' rusli tvojih zacikavlen' (про Крушельницьких. - О.П.) czytaju Horaka pro Franka. A tam vse pro vczytel'stvo, z'yttja jakoho cikavylo Franka. I vin probuvav zaluczyty joho do spivpraci v z'urnalah, al'manahah. Poczala tu knyz'ku czytaty vczora.
Czula vid kohos' iz mojich djad'kiv, szczo bat'ky moho dida Sabasza (з Карабелівки на Тепличчині. - О.П.) buly vczyteljamy.
O.P. Mene cikavyt uczytelstvo, zokrema, Teplyczczyny, bo ce najbilsze, szczo bulo czystoho i svitloho (pisla cerkvy i narodnoji tvorczosti) v temnoti naszoho kraju. Nu, i szcze tomu, szczo za ce majzhe niczoho ne znaju. A tajina - zavzhdy pryvablyva. Koly poczalos osvitjanstvo v nas, chto buv joho promotorom, chto samoviddanym prosvitytelem naszoho teplyczanskoho ljudu? My zastaly osvitu vse v rozvytku i, jak perekonalys, u harnomu rozvytku, u rozkviti navit. A jaki buly poczatky i chto ti ljudy? Czy schozhi buly na nas, a my na nych? Velyka zahadka!